Як замацаваць маладога спецыяліста на месцы, куды ён прыбыў па размеркаванні?

Сур’ёзны чалавек не будзе скакаць з аднаго месца на другое, як жаба-падарожніца…
Без перабольшання жнівень можна назваць месяцам маладога спецыяліста. Статус гэты лёгка пацвердзіць, бо менавіта ў жніўні вялікая армія выпускнікоў вышэйшых навучальных устаноў прыбывае да месцаў размеркавання, каб пачаць самастойную працу ўжо ў якасці дыпламаваных спецыялістаў. У многіх месцах на іх вельмі спадзяваюцца – можа, хоць у гэты раз нарэшце атрымаецца вырашыць кадравую праблему…
З пэўнымі надзеямі штогод чакаюць маладыя кадры і ў медыцыне. Забяспечанасць дактарамі ў вобласці не першы год выклікае нараканні пацыентаў. Праблема недахопу медыцынскіх работнікаў застаецца адной з самых актуальных на працягу многіх гадоў, але не меншую вастрыню мае і іншая: як замацаваць маладога спецыяліста на тым месцы, куды ён прыбыў па размеркаванні. Адказныя асобы праблемы гэтыя прызнаюць і пра іх ведаюць.
Начальнік упраўлення аховы здароўя аблвыканкама Ігар Ласіцкі так тлумачыць сітуацыю: “Заяўка па кадрах забяспечваецца ўстановамі медыцынскай адукацыі на 35-40 працэнтаў. Сёлета вобласць атрымала каля 260 спецыялістаў, а прасілі значна больш. Найбольш жа востра недахоп адчуваецца ў дактарах вузкіх спецыяльнасцей, якія патрэбны і ў абласным цэнтры, і ў раённых. Таму праблему спрабуем вырашыць з дапамогай мэтавых накіраванняў. Мяркую, што да 2014 года мы закрыем пытанні па кадравым забеспячэнні, бо ў 2006-2007 гадах быў павялічаны набор у медыцынскія ВНУ, а значыць, і нашы заяўкі дзяржаўныя камісіі па размеркаванні змогуць задаволіць паўней”.
Я ж сумняваюся, што выпускнікамі 2014 года ўкамплектуюць бальніцы і паліклінікі, асабліва на перыферыі. Не сакрэт, што пасля двухгадовай адпрацоўкі па размеркаванні моладзь адпраўляецца за кар’ерным ростам у сталіцу, абласны цэнтр ці буйнейшыя гарады і зноў узнікае кадравы дэфіцыт. Рабіць стаўку толькі на павелічэнне набору ў медыцынскія ВНУ нельга, бо яны ж не гумавыя і не могуць бясконца залічваць усё больш і больш абітурыентаў. Такі спосаб пазбаўлення ад дэфіцыту медыцынскіх кадраў можна назваць спробай вырашэння складанай задачы ў адно дзеянне. Тут трэба капаць глыбей. Для гэтага – прааналізаваць прычыны ад’езду маладых спецыялістаў і распрацаваць, нарэшце, эфектыўны план па замацаванні кадраў у раёнах. Рэальную праграму, а не мерапрыемствы ў стылі “як гэта магло б быць”.
На маю заўвагу кіраўнік аховы здароўя вобласці кажа, што паўтара года таму агульны аналіз праводзілі. І галоўнае, на думку Ігара Генадзьевіча, не зарплата, а няздольнасць маладых пражыць у чужым горадзе без бацькоў, сваякоў, старых сяброў.
З такім меркаваннем не пагаджуся, бо моладзь адрываецца ад матчынай спадніцы падчас вучобы ва ўніверсітэце. Іншая справа, што за 5-6 гадоў навучання чалавек прывыкае да гіпермаркетаў, тэатра, забаўляльных устаноў, галерэй – якраз таго, чаго няма ў вёсцы ці невялікім горадзе. Потым цяжка звыкацца з адсутнасцю гэтых даброт цывілізацыі.
Я лічу, што ўтрымаць можа толькі стымул –
матэрыяльны і маральны. Галіновы прафсаюз краіны пастаянна ўзнімае пытанне аплаты працы медыкаў. Але ў абласным камітэце прафсаюза работнікаў аховы здароўя лічаць, што праблема з медыцынскімі кадрамі ў раённых бальніцах не з-за грошай ці бытавой неўладкаванасці. Мясцовая ўлада імкнецца выдаваць прэміі і даваць медыкам добраўпарадкаванае жыллё – службовае або дапамагае пабудаваць уласны дом, кватэру. Старшыня прафсаюза Анатоль Гаршчарук пацвярджае: “Ідэальныя жыллёвыя ўмовы не вырашаюцца зараз жа, для гэтага патрэбны пэўны час. А моладзь не заўсёды разумее сітуацыю. У нас вельмі сур’ёзныя прасоўванні за апошнія гады ў плане падтрымкі дактароў з жыллём. І ўсё ж праблема замацавання кадраў па месцы размеркавання актуальнасці не губляе”.
Прыезду маладых спецыялістаў заўжды рады. Гэтае меркаванне даводзілася пачуць ад розных кіраўнікоў. Рады, ды не заўсёды гатовы. У Бярозаўскую ЦРБ Наталля Туравец, урач-тэрапеўт, прыехала працаваць год таму. Старэйшыя калегі сустрэлі яе ветліва, з добрым настроем, гатовыя дапамагчы ў любы час. Але на пачатку сваёй урачэбнай дзейнасці Наталля жыла ў бальнічным пакоі пульманалагічнага аддзялення. Праз некаторы час праблему вырашылі,  але асадак, напэўна, застаўся ў душы дзяўчыны. Думаю, яна адчувала сябе непатрэбнай і нечаканай. Не здзіўлюся, што доктар не застанецца ў райцэнтры, калі закончыцца тэрмін адпрацоўкі. Прынамсі, да яго канца ёсць час, і малады спецыяліст, магчыма, не падумае аб змене месца працы.
Па-іншаму ўсё можа атрымацца ў маёй знаёмай, якой Бярозаўская бальніца гатова даць мэтавае накіраванне, а значыць – па заканчэнні медуніверсітэта яе не сустрэнуць праблемы. Ды высвятляецца, што сама патэнцыйная абітурыентка не дужа радуецца перспектыве такім чынам павялічыць шанс пры паступленні ў ВНУ.
“Чаму не згаджаешся на прапанову галоўнага ўрача?” – пытаюся. І чую адказ, які раней ужо даводзілася чуць: “Пасля заканчэння ўніверсітэта трэба адпрацоўваць у Бярозаўскай бальніцы 5 гадоў. Гэта вельмі доўга. А так я буду свабодная і змагу мець шанс застацца ў сталіцы”. Атрымліваецца, што галоўнаму ўрачу як Бярозаўскай ЦРБ, так і любой іншай, мала напісаць накіраванне – перш трэба знайсці падрыхтаванага выпускніка школы, які свядома захацеў бы пасля вучобы абавязкова вярнуцца на малую радзіму і тут будаваць медыцынскую кар’еру.
Нечакана для самой сябе я прыйшла да пытання: а ці заўсёды ў дастатковай ступені ў школе звяртаюць увагу на выхаванне ў падлеткаў свядомай любові да роднага краю не ўвогуле, а менавіта да сваёй канкрэтнай мясцовасці? Можа, калі мелі б выпускнікі школ матываванае жаданне вярнуцца на малую радзіму дзеля таго, каб зрабіць гэты куточак лепшым, дык і не разводзілі б рукамі ў той жа медыцыне: няма доктара, адпрацаваў па размеркаванні і паехаў…
Ігар Ласіцкі перакананы, што сёння месца працы аднолькавае і ў Брэсце, і ў Бярозе, і ў іншым райцэнтры. Зараз бальніцы малых гарадоў забяспечваюцца новым тэхнічным абсталяваннем, каб медыкі маглі якасна абслугоўваць насельніцтва. І ў брэсцкіх бальніцах маюцца суперсучасныя аперацыйныя, а ёсць карпусы, пабудаваныя ў 1967 годзе.
Што ж, калі працоўнае месца па ўмовах работы аднолькавае, дык трэба па-іншаму працаваць з  маладымі кадрамі. Зацікавіць моладзь спартыўнымі спаборніцтвамі, культурнай праграмай, добрымі зносінамі ў калектыве, дасведчаным настаўнікам. Такім, які дапаможа ў цяжкую хвіліну парадай. І не толькі ў прафесійным плане. А з боку моладзі павінна быць пазітыўнае дзеянне – не толькі браць, але і аддаваць.
Кадравая праблема ў сістэме аховы здароўя, ды ў любой іншай галіне, будзе вырашана, калі моладзь пакажа свае прафесіяналізм, абавязковасць, сур’ёзнасць у адносінах да прафесіі. Пакажа, што выбар не выпадковы, а ўсвядомлены, і ты, хоць і малады, але гатовы адказна паставіцца да таго ж размеркавання. Сур’ёзны чалавек не будзе скакаць з аднаго месца на другое, як  жаба-падарожніца. Напэўна, у маладых спецыялістаў яшчэ на студэнцкай лаўцы варта выхоўваць большую адказнасць і разуменне простай ісціны, якую трапна даўным-даўно прыкмеціў народ: не месца ўпрыгожвае чалавека, а чалавек – месца.
Крысціна ЗЯЛЁНКА, студэнтка Інстытута журналістыкі БДУ.