ПЯЦЬ КРОКАЎ, або Адзін выпадак, які змяніў светапогляд і адкрыў сэрца дабрыні

Неяк я і мае сябры адправіліся ў цэнтр карэкцыйна-развіваючага навучання і рэабілітацыі г. Пінска. Прызнаюся, спрабавала ўявіць сабе, што мяне чакае там, сярод людзей з абмежаванымі здольнасцямі. Я не ведала, як размаўляць з такімі дзецьмі і якую лінію паводзін выбраць. Па праўдзе кажучы, мной ды маімі равеснікамі валодала ў значнай ступені цікаўнасць: як жа
яны жывуць, якія эмоцыі адчуваюць, якія думкі ў іх галаве?..
Мы ўжо на месцы. Цёплай усмешкай  прывітала нас на ўваходзе выхавальнік цэнтра і павяла па зялёных калідорах. У іх пахла кіслай капустай і яблычным кампотам – гэта я запомніла вельмі дакладна. У дзяцей быў летні лагер, дзе з імі дадаткова займаліся. Мы ішлі прама, і гук нашых крокаў гулка адбiваўся ад сцен. Направа, налева, прама, зноў направа… З-за павароту раптам выбегла дзяўчынка гадоў васьмі. Яна спрабавала злавіць рознакаляровы мячык, які ўвесь час выпадаў з рук. Мячык падкаціўся да маіх ног. Я нахілілася, падняла цацку з падлогі і асцярожна працягнула ёй.
– Трымай, – усміхнулася дзяўчынцы. – Як цябе завуць?
Выхавальнік, якая сустрэла нас,  нахілілася да майго вуха і шапнула: “У дзяўчынкі сіндром Даўна”.
Малая памарудзіла, але ўсё ж выхапіла мячык з маіх рук. Яна разглядала нашу кампанію хвілін пяць, а пасля ціха адказала:
– Мяне завуць Каця. Мне восем гадоў. Я вельмі люблю маму і тату.
Яе твар асвяціла шырокая ўсмешка.
– Вельмі прыемна, Каця, – адказала я. – Мяне завуць Оля, і сёння я буду гуляць з табой і іншымі дзецьмі.
Каця ўсміхнулася яшчэ шырэй і даверліва працягнула мне сваю пухлую ручку. Упэўнена павяла нас па калідорах, зрэдку горда паказваючы на малюнкі на сценах.
Мы дабраліся да пакоя для гульняў. Там было вельмі светла і ўтульна. 15 пар ясных дзіцячых вачэй глянулі на нас, як толькі мы пераступілі парог. 15 пар ясных дзіцячых вачэй зацікаўлена пыталіся: “Хто вы такія і што вам тут трэба?”
Мы пазнаёміліся з кожным дзіцём. Усе яны былі рознымі: у кагосьці – сіндром Даўна, у кагосьці – аўтызм, хтосьці пакутаваў на цэрэбральны параліч, нехта хварэў на сіндром Аспергера; былі і тыя, хто проста не мог хадзіць. Але адно іх яднала: усе яны былі дзецьмі – тымі, што любяць жыццё, цягнуцца да яго сваімі маленькімі ручкамі, нібыта кветка – да сонца.
Усе разышліся па розных кутках пакоя, і кожны знайшоў для сябе занятак: развіваючыя гульні, лячэбная фізкультура, музыка. Толькі я не ведала, да каго ж падысці.
І вось тут маю ўвагу прыцягнуў цёмнавалосы хлопчык, які сядзеў асобна ад усіх і збіраў канструктар. Нерашуча накіравалася да яго. Хлопчык заўважыў мяне і адарваўся ад свайго занятку. Я ніколі не забуду гэты погляд спадылба. Нашы вочы сустрэліся. На мяне напалi дрыжыкі: празрыста-блакітныя, яго вочы былі напоўнены такой стомленасцю, быццам яму не 10 гадоў, а ўсе 90.
Я павольна апусцілася на падлогу побач. Нерашуча ўсміхнулася:
– Прывітанне, мяне завуць Оля.
– Я ўжо чуў, як цябе завуць, –
абарваў ён мяне на паўслове. – Чаго вы тут забыліся?
– Для пачатку нам можна пазнаёміцца. Я прыйшла і да цябе.
Хлопчык усё гэтак жа хмурна глядзеў на мяне. Праз хвіліну з недаверам працягнуў:
– Пазнаёміцца? Добра. Я Дзяніс. Мне 10 гадоў. Я не магу хадзіць.
Мы памаўчалі. Мне цяжка было вытрымаць гэты пранізлівы погляд. Нарэшце я прапанавала:
– Дзяніс, а давай я буду кідаць табе мяч і задаваць пытанні? Гэта павінна быць цікава.
– Добра, – зноў пачула аднаскладовы адказ.
Я ўзяла мяч у рукі і кінула яму:
– Кім ты хочаш быць, калі вырасцеш?
– Я? – усміхнуўся Дзяніс. – Чалавекам. Касманаўты нікому не патрэбныя, і касманаўтам я не патрэбны. А вось людзі патрэбныя ўсім.
Я вельмі здзівілася такому адказу. Дзіцяці ўсяго 10, а ён так разважае!
– Выдатна, Дзяніс! Раскажы мне пра сваю сям’ю.
Яшчэ раз мяч апынуўся ў яго руках.
– Мама і тата любяць мяне. У мяне ёсць сястра Вераніка. Мы двайняткі. Толькі яна можа хадзіць, а я не. Спачатку я ненавідзеў яе і хацеў, каб яна памерла. Але потым навучыўся яе любіць. Зусім нескладана любіць людзей.
– А ты спрабаваў хадзіць?
– Навошта? Мне сказалі, што ў мяне не атрымаецца.
– А ты паспрабуй, Дзяніс. Калі вельмі верыць у нешта, то ўсё абавязкова атрымаецца.
Я хацела спытаць яго яшчэ пра штосьцi, але пачыналася “ціхая гадзіна”. Ды і нам была пара ісці.
Дзяніс падахвоціўся правесці нас да брамы цэнтра. Ён спрытна забраўся ў сваё інваліднае крэсла і паехаў наперадзе, паказваючы дарогу. Зноў направа, прама, налева… Вось і выхад.
Чэрвень цешыў надвор’ем. Мы развіталіся з выхавальнікам, і я ўжо ішла да варот, калі спыніў вокрык хлопчыка:
– Падыдзі сюды!
Я падышла.
– Паабяцай мне, што ты бу-дзеш сюды прыходзіць. Да мяне. Паабяцай!
– Абяцаю, – ціха адказала я.
Не ведаю, як тое вытлумачыць, але ўжо тады ведала, што стрымаю слова. Я памятаю, як ішла прэч, і памятаю, што малы доўга праводзіў мяне позіркам. Але на душы стала раптам так лёгка, дзень падаўся ярчэйшым.
Я прыходзіла  да Дзяніса праз дзень. Мы шмат гаварылі і гулялі. З гэтым хлопчыкам было сапраўды цікава. Ён шмат чытаў і цікава разважаў. Мы і смяяліся, і плакалі разам. Мы сталі сапраўднымі сябрамі.
Лагер заканчваўся, і я прыйшла да Дзяніса ў апошні раз. У той дзень мы мала з ім гаварылi,  усё больш слухалі спевы птушак у скверы. Ён глядзеў на кветкi, а потым нечакана рэзка павярнуўся да мяне і паглядзеў проста ў вочы:
– Дзякуй.
– За што?
– Я зрабіў пяць крокаў.
І тады я зразумела: касманаўты патрэбны людзям. Дзяніс патрэбен касманаўтам. Але яшчэ больш людзям патрэбныя людзі!
Вольга ЦЕПУН,
вучаніца 10 класа
гімназіі №3 г. Пінска.