Марцюпаны – на стале, агуркі – у калодзежы

Сёлета ўжо 5 тысяч чалавек адкрылі для сябе самабытнасць музея народнай творчасці “Бездзежскі фартушок” і сялянскай сядзібы “Каля плэса”
Чароўны гэта край – Беларускае Палессе! Дзівосы тут на кожным кроку, бо любяць палешукі сваю гісторыю, берагуць народныя традыцыі і творча іх прымнажаюць. Хочаце ўпэўніцца ў праўдзівасці такога меркавання – дык наведайце, напрыклад, вёску Бездзеж, што на Драгічыншчыне.
Якое гэта хараство – бездзежскія фартушкі! Ільняное палатно такой тонкай работы, што праходзіць праз пярсцёнак. Аздабленне – квецень фарбаў і ўзораў – не можа не выклікаць захаплення. У студзені 1999 года адкрылі музей народнай творчасці “Бездзежскі фартушок”, каб захаваць і паказаць усяму свету гэта хараство. У сямі залах размясцілі прылады для апрацоўкі лёну, рэчы сялянскага быту, традыцыйнае адзенне насельніцтва вёскі Бездзеж і калекцыю фартушкоў. “Такой, без перабольшання, ва ўсім свеце не знойдзеце нідзе, – запэўнівае дырэктар музея Марыя Астаповіч. – Самы эксклюзіўны фартушок быў створаны ў 1880 годзе. Двух аднолькавых бездзежскіх фартушкоў проста не існуе – такая багатая фантазія ў мясцовых майстрых, што яны не паўтараюцца ў сваіх узорах”.
Арыгінальнасць праяўляюць і новыя пакаленні бездзежцаў. Пры музеі працуе школа народнай творчасці па класах “Вышыўка” і “Карункапляценне”. Экскурсіі ладзяць з удзелам народнага фальклорнага калектыву “Купалінка” і ансамбля народнай песні і музыкі “Сваякі”. І зусім невыпадкова чатыры гады таму музей атрымаў спецыяльную прэмію Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь “За духоўнае адраджэнне”, а яго дырэктар летась стала ў Драгічынскім раёне “Чалавекам года” ў намінацыі “Культура”.
Скажу вам, няўрымслівая яна жанчына – Марыя Міхайлаўна: жыве і дыхае музеем “Бездзежскі фартушок” і разам з калегамі ўсё нешта новае прыдумвае. Гэта ж трэба так зачараваць наведвальнікаў, што яны ўспамінаюць Бездзеж і вяртаюцца сюды ўжо са знаёмымі і сябрамі. Тут цяпер і ўрачыстую рэгістрацыю шлюбу па беларускіх традыцыях ладзяць, і майстар-класы па народных танцах праводзяць, і з навукоўцамі супрацоўнічаюць. А колькі фестываляў, конкурсаў і свят наведалі – не палічыць. У дырэктарскім пакоі мноства дыпломаў на розных мовах свету.
Якраз год таму, 16 верасня, адкрылі для наведвальнікаў на тэрыторыі музея сялянскае падвор’е “Каля плэса”. Марыя Астаповіч тлумачыць: “Меркавалі так: зусім іншая справа будзе, калі пасля музея экскурсанты паглядзяць, якім было вясковае жыццё, паспрабуюць нацыянальную кухню – бульбу “Марцюпаны”, макуху (страва гатуецца з ільнянога семя), сала бездзежскага засолу…”
Тут вам і вясковая хата з “сакрэтам”: заходзім з аднаго боку – драўляныя лаўкі, печка, ручнікі, заходзім з другога – сучасны камфартабельны гасцінічны нумар з электрычнасцю, гарачай вадой, мяккай мэбляй. У сажалках можна палавіць рыбу, у загоне – пакарміць хатнюю птушку, на адкрытай пляцоўцы – пасядзець кампаніяй. У заможных гаспадароў “Каля плэса” ёсць і конь, і козы, і трусы. Усе прадукты – са свайго агарода. Мёд – са сваёй пасекі. Нават напіткі мясцовай вытворчасці.
– Дабудоўваем птушнік, – расказвае Марыя Міхайлаўна. – Залажылі лазню. Для дзетак змайстравалі арэлі. На брычцы можна пакатацца ці сесці на веласіпеды і – у Какорыцу, дзе такая некранутая прырода, што дыхаць лягчэй. А зімой на санях праехацца – любата! Дзень праляціць – і не заўважыце…
Гасцінная гаспадыня не хавае сакрэтаў: хлеб пякуць самі, засоленыя агуркі захоўваюць у… калодзежы, супрацоўнікі музея апранаюцца па мясцовай традыцыі, экскурсію можна паслухаць на бездзежскай гаворцы, у якой гарманічна перапляліся моўныя традыцыі беларусаў, украінцаў, рускіх, палякаў. У Бездзежы перакананы: гэта вельмі важна – паказаць культуру народа, жыццё, якое спрадвеку будавалася на гэтай зямлі, бо ёсць жа патрэба ў пазнанні свайго краю.
Неверагодна, але адкрываць для сябе Радзіму, паказваць Беларусь не менш цікава, чым ехаць у Парыж, Рым, Прагу, Кракаў, а то і за акіян у Амерыку. Мы па-ранейшаму не ведаем, якія мы. Часам крыўдна, што землякі, спытай іх пра жамчужыны Берасцейшчыны, узгадаюць Брэсцкую крэпасць-герой, Белавежскую пушчу ды Камянецкую вежу, і мала хто назаве Бездзеж ці які іншы, не менш цікавы куточак нашай вобласці. Але ёсць надзея – сітуацыя зменіцца. Калі раней за год наведвальнікаў у музеі “Бездзежскі фартушок” было каля трох тысяч, дык сёлета ўжо прынялі 5 тысяч. І турыстычныя аўтобусы ўсё часцей і часцей заязджаюць сюды. Мяркую, “Без-дзежскаму фартушку”  час атрымаць статус музейнага комплексу. Ён будзе запатрабаваны і айчыннымі, і замежнымі турыстамі.
Святлана ТАБОЛІЧ, “НТ”,
Драгічынскі раён.