У палоне зорак

Іван Кульбеда вучыць дзяцей… любіць неба
Хто не любіць глядзець на зоркі? Летуценна ўглядацца ў неба, загадваць жаданні? Рамантычная ўзнёсласць, як высветлілася, лёгка спалучаецца з дакладнасцю фізікі і астраноміі. А пераканаў мяне ў гэтым настаўнік фізікі, астраноміі і інфарматыкі з дзяржаўнай установы адукацыі “Ляхавецкі вучэбна-педагагічны комплекс дзіцячы сад – сярэдняя школа” Маларыцкага раёна Іван Кульбеда.
Амаль 8 год таму да Івана Рыгоравіча звярнулася калега, настаўніца пачатковых класаў, з просьбай адказаць на пытанні дзетак. Цікаўныя малыя хацелі ведаць, чаму, калі самалёт ляціць, шыбы трасуцца? Чаму за ім белы хвост цягнецца? А што там, на небе, за зоркамі? Вось гэта вучнёўская дапытлівасць і падштурхнула педагога да стварэння клуба “Хачу ўсё ведаць!”. Пазакласная дзейнасць з’яднала як зусім маленькіх навучэнцаў, так і старшакласнікаў. “Зараз у мяне змена пакаленняў,  – гаворыць Іван Рыгоравіч,  – старшакласнікі ж
рыхтуюцца да цэнтралізаванага тэсціравання. Вядома, на занятках з імі раблю акцэнт на паступленне ў ВНУ. А ці застанецца цікавасць да зорак у тых, хто толькі пачынае займацца ў маім гуртку, пакажа час”.
Пасля знаёмства з гэтым сціплым, але ўлюбёным у сваю справу настаўнікам вясковай школы, асабіста я ўпэўнена: застанецца. Успомніце свае ўрокі астраноміі. Падручнік, сшытак і мадэль зямнога шара ў кабінеце. А ведаеце, што ёсць у Ляхавецкай школе? Тэлескопы! Так-так. Прычым некалькі з іх зроблена самім астраномам і яго юнымі памочнікамі. Вы зараз скажаце, што тэлескоп –
складаная і дарагая рэч, што немагчыма ў вясковай школе яго зрабіць. Напэўна, раней пагадзілася б з такім меркаваннем, але ж на свае вочы бачыла прылады, з дапамогай якіх школьнікі вядуць свае астранамічныя назіранні. Дык смела я вам скажу: калі хочаш зрабіць –
зробіш!
“Для вырабу акуляра мы падабралі некалькі лінз, што збіраюць і рассейваюць святло, – няспешна распавядае настаўнік.  – Наш тэлескоп можа працаваць як труба Кеплера ці Галілея. Так, для фатаграфавання нябесных аб’ектаў лепш выкарыстоўваць збіральныя лінзы, а для назірання аб’ектаў на Зямлі – рассейвальныя.  Вы  вазьміце ў рукі і паглядзіце”.
Бяру маленькі тэлескоп, зроблены з… абрэзанай бутэлькі для вады і… дзіўлюся. Мой гуманітарны мозг адмаўляецца разумець, як з такіх простых рэчаў можна зрабіць прыбор. Заўважыўшы мой стан, Іван Рыгоравіч з усмешкай кажа: “Любіць сваю працу патрэбна, і дзетак. Усе вучні адораныя, толькі трэба разглядзець іх талент”. Эх, чаму ў мяне не было такога настаўніка –
можа, і я зараз была б фізікам ці астраномам?!
Калі вы падумалі, што работа гэтага клуба несур’ёзная, проста забаўка, дык расчарую вас. Вучні Івана Кульбеды кожны год вядуць навукова-практычную работу і займаюць першыя месцы на рэспубліканскіх і міжнародных канферэнцыях.  Напрыклад, выпускнік школы Міхаіл Самасюк (зараз студэнт БДТУ) даследаваў ролю сіл трэння і цяжару пры ўтварэнні горак зерня. Падчас работы на зернятоку вучань вырашыў высветліць, якім чынам утвараюцца кучы зерня і ад чаго залежыць іх форма.
На XV  рэспубліканскім конкурсе  даследчых работ  навучэнцаў па астраноміі, біялогіі, інфарматыцы, матэматыцы, фізіцы, хіміі ў секцыі “Астраномія” выхаванцы Івана Рыгоравіча атрымалі дыплом III ступені. Даследчая работа “Селенаграфія” была прысвечана Месяцу, а дакладней кажучы яго рэльефам у розных фазах. Ляхавецкім хлопцам удалося прывезці ўзнагароды і з конкурсу навукова-даследчых і творчых работ навучэнцаў “Шлях да зорак”, прысвечанага 50-годдзю палёту Юрыя Гагарына, які праходзіў у Санкт-Пецярбургу…
Пра вучняў і зоркі Іван Рыгоравіч Кульбеда можа гаварыць гадзінамі, але згаджаецца, што лепш не гаварыць, а глядзець. Таму, калі вы зацікаўлены тым, што ў нас над галавой, прыязджайце ў Ляхаўцы, заходзьце да мясцовага Каперніка – і, магчыма, зоркі раскрыюць вам свае таямніцы.
Ганна ІВАШЧАНКА, “НТ”,
Маларыцкі раён.