Распрацоўваць тэорыю адноснасці вялікаму вучонаму дапамагаў берасцеец Якаў Громер
![](https://tribune.by/wp-content/uploads/2019/02/1232624560_15-218x300.jpg)
Распрацоўваць тэорыю адноснасці вялікаму вучонаму дапамагаў берасцеец Якаў Громер
Сёння мала хто ведае імя першага брэсцкага доктара матэматычных навук Якава Пінхусавіча Громера. Ён нарадзіўся 10 жніўня 1879 года ў Брэсце ў веруючай яўрэйскай сям’і. У дзіцячыя гады праявіў незвычайныя здольнасці і памяць у вывучэнні свяшчэнных кніг. Маленькі Якаў павінен быў стаць равінам. Але па правілах таго часу ён таксама павінен быў узяць у жонкі дачку старога равіна. Якаў Громер з дзяцінства быў хворы на акрамегалію (прасцей кажучы, на гігантызм), і нявеста не прыняла такога жаніха. Равінам стаць не атрымалася, і тады Громер звярнуўся да матэматыкі.
Ён з’ехаў за мяжу з надзеяй праславіць сябе на новай ніве. У 1905-1913 гадах Якаў вучыцца ў вядучых еўрапейскіх універсітэтах, паралельна шмат публікуецца і піша дысертацыю.
Яго настойлівасць і жаданне не засталіся без увагі. Маладым самародкам зацікавіўся Давід Гільберт – адзін з лепшых матэматыкаў таго часу. Ён настойваў на тым, каб Якаву прысвоілі званне доктара навук. Зрабіць гэта было вельмі няпроста. І ўсё ж Гільберт свайго дамогся: берасцеец стаў доктарам матэматычных навук.
У 1915 годзе Якаў Громер пераязджае ў Берлін, дзе на працягу 13 гадоў працуе асістэнтам Альберта Эйнштэйна. Громер дапамагаў вялікаму вучонаму ва ўсім, асабліва ў распрацоўцы тэорыі адноснасці. Нашаму земляку давялося перажыць і цяжкі ваенны час, і не менш цяжкія пасляваенныя дні. Але паступова жыццё наладзілася. Якаў Громер стаў прызнаным матэматыкам, узначальваў адпаведную кафедру ў Берлінскім універсітэце. Аднак яго цягнула дадому, і ў 1928 годзе ён вяртаецца на Радзіму, уладкоўваецца ў Белдзяржуніверсітэт. З 1931 года Якаў Громер працаваў таксама ў Фізіка-тэхнічным інстытуце Акадэміі навук БССР.
З імем Громера звязана адна цікавая гісторыя. У 1931 годзе Альберт Эйнштэйн таксама вырашыў пакінуць фашысцкі Берлін. Якаў Громер спрыяў таму, каб у вялікага вучонага з’явілася жаданне перабрацца менавіта ў Мінск. Аднак кіраўніцтва СССР стала чыніць перашкоды, і ў выніку Эйнштэйн эмігрыраваў у ЗША.
Акрамегалія з’яўлялася невылечнай хваробай, таму жыццёвы шлях брэсцкага таленавітага матэматыка быў кароткі. Якаў Громер памёр 11 красавіка 1933 года. Яго імя засталося ў гісторыі, але было забыта на доўгі час.
Дзмітрый ШЫФЯРШТЭЙН,
студэнт БрДУ імя А.С. Пушкіна.
Добавить комментарий
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.